Cúm gia cầm tiếp tục là mối đe dọa nghiêm trọng đối với ngành chăn nuôi gia cầm Việt Nam. Với sự xuất hiện của nhiều chủng virus mới có độc lực cao, việc phòng dịch hiệu quả không chỉ bảo vệ kinh tế trang trại mà còn đảm bảo an toàn sức khỏe cộng đồng.

Cơ chế gây bệnh & nguy cơ của virus cúm gia cầm mới nhất

Các chủng virus H5N1/H5N6/H7N9 đang lưu hành tại Việt Nam

Các chủng virus cúm gia cầm chính đang lưu hành tại Việt Nam bao gồm H5N1, H5N6 và H7N9. Mỗi chủng có đặc điểm sinh học và khả năng gây bệnh khác nhau, đòi hỏi biện pháp phòng chống phù hợp.

Đặc điểm sinh học và khả năng biến đổi gen của virus:

• H5N1: Chủng phổ biến nhất tại Việt Nam, có khả năng biến đổi gen cao
• H5N6: Được ghi nhận có độc lực mạnh, gây tỷ lệ tử vong cao ở gia cầm
• H7N9: Ít gặp hơn nhưng có khả năng lây sang người được báo cáo

So sánh đặc điểm giữa các chủng virus:

Chủng virus	Đặc điểm gây bệnh	Thời gian ủ bệnh	Biện pháp phòng ngừa
H5N1	Gây tử vong cao ở gia cầm	2-8 ngày	Vaccine định kỳ
H5N6	Độc lực mạnh, lây lan nhanh	1-5 ngày	Cách ly nghiêm ngặt
H7N9	Biểu hiện lâm sàng đa dạng	3-7 ngày	Giám sát chặt chẽ

Triệu chứng nhận biết gà nhiễm cúm từ giai đoạn sớm

Dấu hiệu lâm sàng quan sát được:

• Giai đoạn sớm: Giảm ăn uống, lông xù, ít vận động
• Giai đoạn tiến triển: Khó thở, chảy nước mũi đục, tím tái mào và tích
• Giai đoạn cuối: Co giật, liệt, chết hàng loạt trong thời gian ngắn

Xét nghiệm nhanh tại trại – quy trình thực hiện:

1. Lấy mẫu dịch họng, hậu môn bằng tăm bông vô trùng
2. Sử dụng kit test nhanh có độ nhạy cao
3. Đọc kết quả sau 15-20 phút theo hướng dẫn nhà sản xuất
4. Gửi mẫu xác nhận tới phòng xét nghiệm được chỉ định nếu kết quả dương tính

Tác động kinh tế và sức khỏe cộng đồng

Các đợt dịch cúm gia cầm đã gây thiệt hại kinh tế đáng kể cho ngành chăn nuôi, ảnh hưởng đến sinh kế của hàng triệu hộ chăn nuôi nhỏ lẻ trên cả nước.

Nguy cơ lây nhiễm sang người và các biện pháp phòng ngừa:

• Virus có thể lây qua tiếp xúc trực tiếp với gia cầm nhiễm bệnh
• Đường lây chính qua hô hấp và niêm mạc
• Biện pháp phòng ngừa: trang bị bảo hộ khi tiếp xúc với gia cầm bệnh

7 bước xây dựng hệ thống phòng dịch toàn diện

Bước 1: Thiết kế chuồng trại đảm bảo an toàn sinh học

Tiêu chuẩn chuồng nuôi an toàn:

• Cách ly hoàn toàn với môi trường bên ngoài
• Có rào chắn xung quanh, cổng ra vào riêng biệt
• Hệ thống cống rãnh thoát nước không chảy ra khu dân cư

Hệ thống thông gió và kiểm soát côn trùng/động vật gây bệnh:

• Lắp đặt quạt thông gió công nghiệp phù hợp với quy mô chuồng
• Lưới chắn côn trùng ở tất cả cửa sổ và lối thông gió
• Hệ thống đèn UV diệt khuẩn tại các lối vào quan trọng

Bước 2: Kiểm soát nguồn giống và quản lý nhập đàn

Quy trình cách ly gà mới nhập (21 ngày):

1. Ngày 1-7: Cách ly tuyệt đối, theo dõi triệu chứng hàng ngày
2. Ngày 8-14: Tiêm vaccine theo lịch khuyến cáo, xét nghiệm lần 1
3. Ngày 15-21: Tiếp tục theo dõi, xét nghiệm lần 2 nếu cần
4. Sau 21 ngày: Nhập đàn nếu không có dấu hiệu bệnh lý

Cách kiểm tra chứng nhận nguồn gốc gia cầm:

• Kiểm tra giấy chứng nhận kiểm dịch động vật
• Xác minh nguồn gốc từ cơ sở có giấy phép hợp lệ
• Yêu cầu kết quả xét nghiệm phù hợp với quy định

Bước 3: Chương trình vaccine phòng cúm hiệu quả

Các loại vaccine phổ biến và khuyến cáo sử dụng:

Loại vaccine	Chủng phòng	Liều dùng	Hiệu lực	Lưu ý
H5N1	H5N1	0.5ml/con	6 tháng	Phổ biến nhất
H5N6	H5N1, H5N6	0.5ml/con	6 tháng	Phổ rộng hơn
H5N8	H5N8	0.5ml/con	6-8 tháng	Chủng mới
H5N2	H5N2	0.3ml/con	4-6 tháng	Ít phổ biến

Lịch tiêm chủng theo từng giai đoạn phát triển:

• 7 ngày tuổi: Vaccine cúm gia cầm liều đầu
• 21 ngày tuổi: Nhắc lại vaccine cúm
• 6 tuần tuổi: Vaccine cúm (nếu cần thiết)
• 16 tuần tuổi: Nhắc lại cho gà đẻ trứng

Bước 4: Quy trình vệ sinh và khử trùng chuồng trại

Công thức pha chế dung dịch khử trùng theo tiêu chuẩn FAO:

• Formol 3%: 30ml formol trong 970ml nước
• Virkon S: 10g trong 1 lít nước
• Chlorine: 200ppm cho khử trùng thường xuyên

Lịch trình vệ sinh định kỳ:

• Hàng ngày: Quét dọn phân, thay nước uống sạch
• Hàng tuần: Phun khử trùng toàn bộ chuồng
• Hàng tháng: Vệ sinh tổng thể, khử trùng dụng cụ

Bước 5: Kiểm soát thức ăn và nước uống

Xử lý nước uống an toàn bằng chlorine/iodine:

• Chlorine: 2-5ppm trong nước uống thường xuyên
• Iodine: 10-20ppm khi có nguy cơ dịch
• Kiểm tra pH nước: duy trì 6.5-7.5

Nguyên tắc bảo quản thức ăn tránh nhiễm nấm/vi khuẩn:

• Độ ẩm thức ăn duy trì dưới 14%
• Nhiệt độ kho bảo quản dưới 25°C
• Kệ đặt cao khỏi mặt đất tối thiểu 20cm
• Kiểm tra thường xuyên dấu hiệu mốc, mùi lạ

Bước 6: Quản lý nhân sự và khách thăm trang trại

Thiết lập hệ thống kiểm soát ra vào:

• Lắp đặt hệ thống giám sát tại cổng chính
• Sổ ghi chép khách ra vào chi tiết
• Hệ thống khử trùng tại các điểm ra vào

Trang phục bảo hộ và quy trình vệ sinh cá nhân:

• Đồ bảo hộ: Áo liền quần, ủng cao su, khẩu trang
• Tắm thay đồ trước khi vào khu chăn nuôi
• Rửa tay sát khuẩn theo quy trình chuẩn

Bước 7: Giám sát dịch tễ và ứng phó khẩn cấp

Hướng dẫn lấy mẫu giám sát định kỳ:

• Lấy mẫu định kỳ theo hướng dẫn của cơ quan thú y
• Mẫu máu: kiểm tra kháng thể
• Mẫu phân và dịch họng: phát hiện virus
• Gửi phòng thí nghiệm được chỉ định

Thiết lập đội ứng phó nhanh tại trang trại:

• Đội trưởng: Quản lý trang trại
• Thành viên: Nhân viên được đào tạo
• Trang thiết bị: Dụng cụ khử trùng, xử lý

Quy trình xử lý khẩn cấp khi phát hiện ổ dịch

4 bước xử lý ban đầu theo hướng dẫn Cục Thú y và Chăn nuôi 2024

Bước 1: Cách ly khu vực nhiễm bệnh và thông báo cơ quan chức năng

• Cách ly ngay khu vực có gà nghi nhiễm
• Thông báo cơ quan thú y địa phương trong thời gian sớm nhất
• Tạm dừng mọi hoạt động di chuyển gia cầm

Bước 2: Xử lý theo hướng dẫn của cơ quan chuyên môn

• Thực hiện các biện pháp theo chỉ đạo
• Phối hợp với cơ quan thú y trong xử lý
• Ghi chép đầy đủ các hoạt động

Bước 3: Khử trùng và kiểm soát khu vực

• Khử trùng theo hướng dẫn kỹ thuật
• Kiểm soát giao thông ra vào vùng dịch
• Giám sát gia cầm trong vùng ảnh hưởng

Bước 4: Hoàn tất thủ tục theo quy định

• Lập biên bản theo quy định
• Nộp hồ sơ theo hướng dẫn
• Thực hiện các yêu cầu của cơ quan chức năng

FAQs về phòng dịch cúm gia cầm

Vaccine và tiêm phòng

“Nên tiêm vaccine phòng cúm cho gà lúc nào?” Tiêm lần đầu khi gà 7 ngày tuổi, nhắc lại lúc 21 ngày và tiếp tục theo lịch khuyến cáo cho từng loại gà và mục đích nuôi.

“Vaccine phòng cúm có hiệu quả với tất cả chủng virus không?” Không, mỗi loại vaccine thường có hiệu quả với một số chủng nhất định. Cần chọn vaccine phù hợp với tình hình dịch tễ địa phương.

Xử lý tình huống khẩn cấp

“Làm gì khi phát hiện gà có triệu chứng nghi ngờ cúm?” Cách ly ngay gà nghi nhiễm, thông báo cơ quan thú y địa phương, không tự ý điều trị hoặc di chuyển gà.

“Cần liên hệ ai khi phát hiện dịch bệnh?” Liên hệ ngay Chi cục Thú y địa phương hoặc các số điện thoại khẩn cấp được công bố.

Phòng lây nhiễm sang người

“Người chăn nuôi có thể bị lây cúm gia cầm không?” Có khả năng lây nhiễm qua tiếp xúc trực tiếp. Cần trang bị bảo hộ đầy đủ khi tiếp xúc với gia cầm bệnh.

“Ăn thịt gà trong mùa dịch có an toàn không?” An toàn nếu thịt gà được nấu chín kỹ ở nhiệt độ cao. Virus cúm gia cầm bị tiêu diệt ở nhiệt độ trên 70°C.

Phát triển bền vững qua công nghệ và kiến thức mới

Ngành chăn nuôi gia cầm đang chuyển dịch mạnh mẽ sang mô hình an toàn sinh học và ứng dụng công nghệ cao. Để theo kịp xu hướng này và nâng cao hiệu quả phòng dịch, người chăn nuôi cần tiếp cận các giải pháp công nghệ và kiến thức mới nhất.

VIETSTOCK 2025 – Triển lãm Quốc tế Chuyên ngành Chăn nuôi sẽ là cơ hội tuyệt vời để khám phá các giải pháp phòng dịch tiên tiến. Với dự kiến quy mô triển lãm 13.000 m² sự kiện quy tụ hơn 300 đơn vị trưng bày và 13.000 khách tham quan đến từ 40 quốc gia, mang đến:

• Công nghệ vaccine thế hệ mới và phương pháp phòng dịch hiện đại
• Hệ thống an toàn sinh học tự động cho trang trại
• Giải pháp IoT giám sát sức khỏe vật nuôi
• Tư vấn trực tiếp từ các chuyên gia quốc tế về phòng chống dịch bệnh trong hội thảo

Thời gian: 08 – 10 Tháng 10, 2025 (thứ Tư – thứ Sáu)

• Thứ Tư ngày 08 tháng 10, 09:00 – 17:00
• Thứ Năm ngày 09 tháng 10, 09:00 – 17:00
• Thứ Sáu ngày 10 tháng 10, 09:00 – 16:00

Địa điểm: Trung tâm Hội chợ và Triển Lãm Sài Gòn (SECC), 799 Nguyễn Văn Linh, Quận 7, TP. HCM

Đăng ký ngay hôm nay để không bỏ lỡ cơ hội nâng cao hiệu quả chăn nuôi của bạn:

• Đăng ký tham quan triển lãm:https://www.vietstock.org/dang-ky-truoc/
• Đăng ký gian hàng: https://www.vietstock.org/dat-gian-hang/
• Đăng ký tham gia hội thảo: https://forms.gle/GmNyJpNTCXwCHrNd6

Tìm hiểu chi tiết về hội thảo: Vietstock Tổ Chức Chuỗi Hội Thảo Đầu Bờ, Kết Nối Tri Thức Ngành Chăn Nuôi

Để biết thêm thông tin chi tiết, vui lòng liên hệ Ban tổ chức:

• Ms. Sophie Nguyen – Sophie.Nguyen@informa.com
• Ms. Phuong – Phuong.C@informa.com (Hỗ trợ tham quan theo đoàn)
• Ms. Anita Pham – anita.pham@informa.com (Hỗ trợ truyền thông & marketing)