Dinh dưỡng đóng vai trò quyết định trong việc tối ưu hóa năng suất và chất lượng trứng. Bài viết này cung cấp những nguyên tắc, công thức và chiến lược dinh dưỡng mới nhất giúp tăng năng suất đàn gà đẻ, tối ưu chi phí và nâng cao hiệu quả kinh tế.
Để đạt tỷ lệ đẻ trứng cao, cần cân đối hợp lý giữa năng lượng trao đổi (ME) và protein thô trong khẩu phần. Khẩu phần ăn tối ưu cho gà đẻ trứng cần cung cấp ME 2.800-2.900 kcal/kg kết hợp với hàm lượng protein 18-19%.
Các nguồn ngũ cốc năng lượng có hiệu quả khác nhau:
Cần điều chỉnh tỷ lệ năng lượng/protein theo nhiệt độ môi trường. Khi nhiệt độ môi trường tăng 5°C, nhu cầu năng lượng của gà có xu hướng tăng do stress nhiệt.
Methionine và Lysine là hai axit amin thiết yếu quan trọng nhất trong khẩu phần gà đẻ. Bổ sung đủ methionine (0.45%) và lysine (0.80%) giúp tăng cường chất lượng protein trứng và duy trì tỷ lệ đẻ cao.
Các nghiên cứu cho thấy bổ sung 0.22% D,L-methionine vào khẩu phần ăn có thể giúp tăng trọng lượng trứng trung bình. Đây là giải pháp hiệu quả khi trọng lượng trứng giảm ở gà lớn tuổi.
Giải pháp thay thế protein động vật bằng axit amin tổng hợp không chỉ tiết kiệm chi phí mà còn giảm tác động môi trường. Thay thế một phần protein động vật bằng axit amin tổng hợp có thể giảm chi phí khẩu phần mà không ảnh hưởng đến năng suất.
Canxi là yếu tố quyết định đến chất lượng vỏ trứng. Gà đẻ cần 4-4.5% canxi trong khẩu phần ăn để đảm bảo vỏ trứng chắc.
Các nguồn bổ sung canxi hiệu quả bao gồm:
Phospho hữu dụng cần duy trì ở mức 0.3-0.4% với tỷ lệ Ca lý tưởng là 12:1. Kích thước hạt canxi ảnh hưởng lớn đến hiệu quả hấp thu. Hạt kích thước 2-3mm có thời gian lưu trong dạ dày cơ nhiều hơn, cung cấp canxi đều đặn hơn so với hạt 4-5mm, đặc biệt quan trọng trong giai đoạn hình thành vỏ trứng ban đêm.
Vi khoáng và vitamin đóng vai trò quan trọng trong sinh lý đẻ trứng của gà:
Việc sử dụng premix vitamin-khoáng chất lượng cao có thể giúp cải thiện tỷ lệ đẻ và giảm tỷ lệ trứng lỗi.
Phương pháp AM/PM Feeding (cho ăn phân đoạn sáng/chiều) là giải pháp tối ưu cho gà đẻ trứng. Theo nguyên tắc này:
Phương pháp này giúp giảm FCR với giống Hy-Line Brown, tương đương với việc tiết kiệm khoảng 9-10% chi phí thức ăn.
4 bước triển khai AM/PM feeding cho đàn gà 1.000-5.000 con:
Nhiệt độ môi trường có ảnh hưởng lớn đến nhu cầu dinh dưỡng của gà đẻ:
Mùa hè (>32°C):
Mùa đông (<15°C):
Việc sử dụng thức ăn viên đường kính 3mm thay vì 5mm trong mùa nóng giúp gà ăn nhanh hơn, giảm tác động của stress nhiệt.
Giai Đoạn Khởi Đẻ (18-25 tuần)
Đây là giai đoạn quan trọng, quyết định năng suất của cả chu kỳ đẻ. Cần tăng dần protein từ 17% lên 18.5% và canxi từ 2% lên 3.5% để chuẩn bị cho quá trình đẻ trứng.
Bảng khẩu phần ăn theo tuần với 7 thành phần dinh dưỡng chính:
Tuần tuổi | Protein (%) | Canxi (%) | ME (kcal/kg) | Lysine (%) | Methionine (%) | P hữu dụng (%) | Xơ thô (%) |
18-19 | 17.0 | 2.0 | 2,850 | 0.85 | 0.40 | 0.40 | 4.0 |
20-21 | 17.5 | 2.5 | 2,850 | 0.85 | 0.42 | 0.38 | 4.0 |
22-23 | 18.0 | 3.0 | 2,850 | 0.88 | 0.44 | 0.35 | 3.5 |
24-25 | 18.5 | 3.5 | 2,850 | 0.90 | 0.45 | 0.35 | 3.5 |
Giai Đoạn Đỉnh Cao (26-50 tuần)
Trong giai đoạn đỉnh cao, cần đảm bảo đủ dinh dưỡng cho gà duy trì tỷ lệ đẻ cao. Khẩu phần lý tưởng cần cung cấp protein 19%, canxi 4.2%, và ME 2.850 kcal/kg.
Cân bằng chất xơ thô (3-4%) với protein rất quan trọng để duy trì sức khỏe đường ruột. Khẩu phần có 3.5% xơ thô giúp cải thiện sức khỏe tiêu hóa ở gà đẻ.
Giai Đoạn Duy Trì Và Kéo Dài (>50 tuần)
Khi gà bước vào giai đoạn cuối chu kỳ đẻ, chất lượng vỏ trứng có xu hướng giảm. Cần tăng canxi lên 4.5% và bổ sung vitamin E gấp đôi liều thông thường để duy trì chất lượng trứng.
Để chống mỡ hóa, cần điều chỉnh tỷ lệ năng lượng theo tỷ lệ 150:1. Gà >50 tuần tuổi dễ tích lũy mỡ bụng, ảnh hưởng đến tỷ lệ đẻ. Giảm năng lượng và duy trì mức protein thích hợp giúp ngăn ngừa tình trạng này.
Enzyme phytase có vai trò quan trọng trong việc giải phóng phốt pho từ axit phytic trong thực vật. Sử dụng enzyme phytase ở liều lượng 500-5.000 FTU/kg thức ăn giúp tăng khả năng hấp thu phốt pho.
So sánh hiệu quả của các loại phytase thương mại:
Loại phytase | Liều khuyến cáo (FTU/kg) | Tăng P hữu dụng (%) | Giảm P bài tiết (%) |
Quantum Blue | 1,000 | 28 | 30 |
Axtra PHY | 2,000 | 30 | 35 |
Rovabio Phytase | 1,500 | 25 | 32 |
Khi sử dụng enzyme phytase, cần lưu ý:
Axit hữu cơ và chiết xuất thực vật là giải pháp thay thế kháng sinh hiệu quả trong chăn nuôi gà đẻ. Bổ sung axit benzoic ở mức 0.5kg/tấn thức ăn giúp cải thiện tiêu hóa protein và giảm lượng NH3 trong chuồng nuôi.
Chiết xuất oregano và quế có tác dụng kháng khuẩn tự nhiên, giúp kiểm soát các vi khuẩn gây bệnh như E. coli và Salmonella. Bổ sung 100-200g chiết xuất thảo mộc/tấn thức ăn có thể giúp giảm tỷ lệ rối loạn tiêu hóa ở gà đẻ.
Công thức chuẩn cho gà đẻ:
Công thức này cung cấp đầy đủ dinh dưỡng cho gà đẻ với chi phí tiết kiệm 20-25% so với sử dụng thức ăn công nghiệp.
Phiên bản tiết kiệm:
Công thức mùa hè:
Công thức cho giống gà Hy-Line W-36:
Công thức cho giống gà Lohmann Brown:
Thương hiệu | Protein (%) | ME (kcal/kg) | Canxi (%) | P hữu dụng (%) | Đặc điểm nổi bật |
CP Group | 18-19 | 2,850-2,900 | 4.0-4.3 | 0.38-0.40 | Bổ sung enzyme, probiotics |
Dabaco | 18-19 | 2,800-2,850 | 3.8-4.2 | 0.35-0.38 | Giá cạnh tranh, phù hợp quy mô vừa |
GreenFeed | 18.5-19.5 | 2,850-2,900 | 4.2-4.5 | 0.38-0.42 | Bổ sung chiết xuất thảo mộc |
Con Cò | 17.5-18.5 | 2,800-2,850 | 3.8-4.0 | 0.35-0.38 | Giá thấp, phù hợp quy mô nhỏ |
Cargill | 19-20 | 2,850-2,950 | 4.2-4.5 | 0.40-0.42 | Chất lượng cao, vitamin đầy đủ |
Với mức giá cám công nghiệp khoảng 140.000-150.000 VNĐ/25kg, so với tự phối trộn có chi phí khoảng 110.000-120.000 VNĐ/25kg, người chăn nuôi có thể tiết kiệm 20-25% chi phí thức ăn.
5 dấu hiệu nhận biết cám chất lượng cao:
Để tối ưu chi phí và tăng cường dinh dưỡng, nhiều trang trại đang áp dụng phương pháp kết hợp cám công nghiệp với nguyên liệu tự phối trộn. Tỷ lệ lý tưởng là 70% cám công nghiệp + 30% nguyên liệu tự phối trộn.
Danh sách thực phẩm tươi bổ sung:
Phương pháp kiểm tra nhanh chất lượng thức ăn tại trang trại:
So sánh đầu tư giữa sử dụng 100% cám công nghiệp và phương án kết hợp (70% công nghiệp + 30% tự phối trộn) cho thấy tiềm năng tiết kiệm đáng kể.
Phương án kết hợp giúp tiết kiệm 18-25% chi phí thức ăn, tương đương 8.000-10.000 VNĐ/kg trứng với FCR 2.29.
Phân tích chi tiết chi phí/kg trứng:
Phương án | Chi phí thức ăn/kg trứng | Tỷ lệ đẻ (%) | Tiết kiệm/1000 gà/tháng |
100% công nghiệp | 38.000-42.000 VNĐ | 85-88 | – |
70% công nghiệp + 30% tự trộn | 30.000-35.000 VNĐ | 82-86 | 8-10 triệu VNĐ |
100% tự phối trộn | 25.000-30.000 VNĐ | 80-83 | 12-15 triệu VNĐ |
Đầu tư bổ sung vi chất dinh dưỡng tưởng chừng tốn kém nhưng mang lại hiệu quả kinh tế cao. Chi phí bổ sung vi chất ở mức 1.200-1.500 VNĐ/con/tháng có thể mang lại lợi nhuận tăng đáng kể nhờ nâng cao tỷ lệ đẻ và chất lượng trứng.
Phân tích chi tiết thu-chi khi triển khai AM/PM feeding:
Khoản mục | Không áp dụng | Có áp dụng | Chênh lệch |
Chi phí thức ăn/tháng | 38 triệu | 34.5 triệu | -3.5 triệu |
Tỷ lệ đẻ (%) | 83 | 89 | +6% |
Doanh thu/tháng | 95 triệu | 103 triệu | +8 triệu |
Lợi nhuận/tháng | 23 triệu | 34.5 triệu | +11.5 triệu |
Thức ăn công nghiệp nào tốt nhất cho gà đẻ trứng hiện nay?
Không có câu trả lời đơn giản cho câu hỏi này vì phụ thuộc vào nhiều yếu tố như giống gà, giai đoạn sinh trưởng, điều kiện thời tiết và mục tiêu sản xuất. Tuy nhiên, các thương hiệu như CP Group, GreenFeed và Cargill có chất lượng ổn định với đầy đủ dinh dưỡng cần thiết.
Nên chọn thức ăn có hàm lượng protein 18-19%, năng lượng trao đổi 2,850-2,900 kcal/kg và canxi 4-4.5%, đồng thời được bổ sung đầy đủ vitamin, khoáng chất và enzyme tiêu hóa.
Cách tự phối trộn thức ăn cho gà đẻ tiết kiệm nhất là gì?
Công thức tiết kiệm nhất bao gồm:
Để tối ưu chi phí, có thể thay thế một phần ngô bằng sắn khô (tối đa 20%) và một phần bột cá bằng đậu tương nguyên hạt đã xử lý nhiệt. Việc bổ sung enzyme phytase (500-1,000 FTU/kg) cũng giúp tiết kiệm chi phí bổ sung phospho.
Nên bổ sung canxi bằng vỏ sò hay đá vôi?
Cả vỏ sò và đá vôi đều là nguồn canxi tốt cho gà đẻ, tuy nhiên có một số khác biệt:
Giải pháp tối ưu là kết hợp cả hai nguồn: 70% đá vôi + 30% vỏ sò, với kích thước hạt 2-3mm cho phần lớn (70%) và 4-5mm cho phần còn lại (30%).
Chế độ ăn mùa hè cho gà đẻ cần lưu ý gì?
Chế độ ăn mùa hè cho gà đẻ cần điều chỉnh như sau:
Làm thế nào để kéo dài chu kỳ đẻ trứng với dinh dưỡng?
Để kéo dài chu kỳ đẻ trứng cần áp dụng các biện pháp dinh dưỡng sau:
Vitamin nào quan trọng nhất cho gà đẻ trứng?
Ba vitamin quan trọng nhất cho gà đẻ trứng là:
Lượng protein bao nhiêu là đủ cho gà đẻ trứng?
Lượng protein tối ưu phụ thuộc vào giai đoạn sinh lý và giống gà:
Tuy nhiên, số lượng protein không quan trọng bằng chất lượng protein. Cần đảm bảo cân đối các axit amin thiết yếu, đặc biệt là methionine (0.45%) và lysine (0.85-0.90%).
Có nên cho gà đẻ ăn tự do (ad libitum) không?
Việc cho gà ăn tự do hay hạn chế tùy thuộc vào từng giai đoạn:
Nhiều trang trại áp dụng phương pháp “skip-a-day” (bỏ qua một ngày) vào cuối tuần. Tuy nhiên, phương pháp AM/PM feeding (phân chia sáng/chiều) được đánh giá là hiệu quả hơn, đặc biệt trong việc cân đối protein và canxi.
Làm thế nào để khắc phục tình trạng gà đẻ trứng mỏng vỏ?
Để khắc phục tình trạng gà đẻ trứng mỏng vỏ cần áp dụng các biện pháp:
Quy trình 5 bước dưới đây giúp thiết kế chế độ dinh dưỡng hiệu quả cho trang trại gà đẻ:
Cần xác định rõ:
Lập danh sách và đánh giá:
Áp dụng 7 nguyên tắc dinh dưỡng đã trình bày, điều chỉnh theo:
Thực hiện:
Giám sát hàng ngày/hàng tuần:
Dinh dưỡng đóng vai trò then chốt trong việc tối ưu hóa năng suất và lợi nhuận từ chăn nuôi gà đẻ trứng. Những nghiên cứu và kiến thức trong bài viết này sẽ giúp bạn bắt đầu hành trình nâng cao hiệu quả trang trại. Tuy nhiên, lĩnh vực dinh dưỡng gia cầm liên tục phát triển với những công nghệ và sản phẩm mới mỗi năm.
VIETSTOCK 2025 – Triển lãm Quốc tế Chuyên ngành Chăn nuôi sẽ là nơi quy tụ các chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực dinh dưỡng gia cầm, giúp bạn cập nhật những giải pháp dinh dưỡng tiên tiến nhất trên thế giới. Tại đây, bạn sẽ có cơ hội:
Với dự kiến quy mô triển lãm 13.000 m², hơn 300 đơn vị trưng bày và 13.000 khách tham quan từ 40 quốc gia, VIETSTOCK 2025 là nơi bạn không nên bỏ lỡ nếu đang tìm kiếm giải pháp phối trộn thức ăn cho gà hiệu quả.
Thời gian: 08 – 10 Tháng 10, 2025 (thứ Tư – thứ Sáu)
Địa điểm: Trung tâm Hội chợ và Triển Lãm Sài Gòn (SECC), 799 Nguyễn Văn Linh, Quận 7, TP. HCM
Tìm giải pháp mới cho trang trại của bạn? VIETSTOCK 2025 là nơi bắt đầu – Đừng chờ đợi:
Tìm hiểu chi tiết về hội thảo: Vietstock Tổ Chức Chuỗi Hội Thảo Đầu Bờ, Kết Nối Tri Thức Ngành Chăn Nuôi
Để biết thêm thông tin chi tiết, vui lòng liên hệ Ban tổ chức: