Ngành chăn nuôi Việt Nam đối mặt với nhiều thách thức từ các dịch bệnh truyền nhiễm, gây thiệt hại kinh tế nghiêm trọng và ảnh hưởng đến sinh kế của hàng triệu nông dân. Việc hiểu rõ về các bệnh nguy hiểm nhất và biện pháp phòng ngừa hiệu quả là chìa khóa để bảo vệ đàn gia súc và duy trì sự phát triển bền vững của ngành.
Tổng Quan Tình Hình Dịch Bệnh Chăn Nuôi Việt Nam 2025
Năm 2025 chứng kiến sự phức tạp gia tăng trong tình hình dịch bệnh chăn nuôi tại Việt Nam. Các yếu tố như biến đổi khí hậu, gia tăng mật độ chăn nuôi và thương mại gia súc đã tạo điều kiện thuận lợi cho sự lây lan của nhiều loại bệnh truyền nhiễm.
Tác động kinh tế đáng kể: Ngành chăn nuôi đóng góp quan trọng vào GDP nông nghiệp của Việt Nam. Các dịch bệnh không chỉ gây tổn thất trực tiếp qua việc tiêu hủy gia súc mà còn ảnh hưởng đến xuất khẩu và chuỗi cung ứng thực phẩm.
Xu hướng dịch bệnh: Các bệnh truyền nhiễm có xu hướng bùng phát theo mùa, tập trung vào thời kỳ giao mùa và những tháng có điều kiện thời tiết bất lợi. Việc kiểm soát dịch bệnh đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp chính quyền và người chăn nuôi.
Top 10 Bệnh Truyền Nhiễm Nguy Hiểm Nhất
1. Lở Mồm Long Móng (Foot and Mouth Disease) – Cấp Độ Nguy Hiểm: CỰC KỲ NGHIÊM TRỌNG
Lở mồm long móng là một trong những bệnh được Tổ chức Thú y Thế giới (OIE) xếp vào danh sách các bệnh phải thông báo bắt buộc do tính chất lây lan nhanh và tác động kinh tế nghiêm trọng.
Triệu chứng đặc trưng:
- Sốt cao đột ngột
- Vết loét tròn ở miệng, lưỡi, nướu
- Khập khiễng do viêm vùng móng
- Giảm sản lượng sữa đột ngột ở bò cái
- Nước bọt chảy nhiều, tạo bọt trắng
Biện pháp phòng ngừa hiệu quả:
- Tiêm vaccine định kỳ theo lịch khuyến cáo của cơ quan thú y
- Thực hiện nghiêm ngặt các biện pháp kiểm dịch tại cửa khẩu
- Xây dựng hệ thống cách ly và khử trùng tại trang trại
- Hạn chế di chuyển gia súc không cần thiết
Tác động kinh tế: FMD không chỉ gây thiệt hại trực tiếp qua việc giảm năng suất mà còn dẫn đến các lệnh cấm xuất khẩu từ các đối tác thương mại quốc tế.
2. Dịch Tả Lợn Châu Phi (African Swine Fever) – Cấp Độ Nguy Hiểm: CỰC KỲ NGHIÊM TRỌNG
Dịch tả lợn châu Phi tiếp tục là mối đe dọa lớn nhất đối với ngành chăn nuôi lợn tại Việt Nam và toàn thế giới.
Đặc điểm của bệnh:
- Tỷ lệ tử vong có thể lên đến 100%
- Chưa có vaccine phòng bệnh hiệu quả hoàn toàn
- Virus có khả năng sống sót lâu trong môi trường
- Lây lan qua nhiều đường khác nhau
Biện pháp phòng chống then chốt:
- Áp dụng nghiêm ngặt các nguyên tắc an toàn sinh học
- Kiểm soát chặt chẽ nguồn thức ăn và nước uống
- Khử trùng thường xuyên chuồng trại và phương tiện
- Cách ly động vật mới về trong thời gian quy định
- Báo cáo ngay khi phát hiện triệu chứng nghi ngờ
Hướng dẫn an toàn sinh học cơ bản:
- Thiết lập vùng đệm xung quanh trang trại
- Sử dụng quần áo và giày dép riêng khi vào chuồng
- Khử trùng tay trước và sau khi tiếp xúc với lợn
- Không mang thức ăn từ bên ngoài vào trang trại
3. Bệnh Dại (Rabies) – Cấp Độ Nguy Hiểm: NGHIÊM TRỌNG
Bệnh dại là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm có thể lây từ động vật sang người với tỷ lệ tử vong gần như 100% nếu không được điều trị kịp thời.
Đường lây truyền chính:
- Qua vết cắn của động vật nhiễm bệnh
- Tiếp xúc với nước bọt của động vật bệnh qua vết thương hở
- Hiếm gặp qua đường hô hấp trong môi trường đặc biệt
Biện pháp phòng ngừa:
- Tiêm vaccine phòng dại cho chó, mèo hàng năm
- Kiểm soát số lượng chó, mèo thả rông
- Tránh tiếp xúc với động vật hoang dã
- Báo cáo ngay các trường hợp động vật có hành vi bất thường
Xử lý khi bị cắn:
- Rửa vết thương bằng xà phòng và nước sạch ngay lập tức
- Khử trùng bằng cồn hoặc iod
- Đến cơ sở y tế để được tiêm vaccine ngay
4. Cúm Gia Cầm H5N1/H9N2 – Cấp Độ Nguy Hiểm: CAO
Cúm gia cầm là bệnh có tiềm năng đại dịch cao do khả năng lây từ gia cầm sang người và có thể đột biến tạo ra các chủng mới.
Triệu chứng ở gia cầm:
- Sốt cao, ăn uống kém
- Khó thở, chảy nước mũi
- Giảm đẻ trứng đột ngột
- Tử vong cao trong đàn
Biện pháp phòng chống:
- Tiêm vaccine theo chương trình quốc gia
- Kiểm soát nghiêm ngặt chim hoang dã tiếp cận trang trại
- Vệ sinh khử trùng thường xuyên
- Theo dõi sức khỏe đàn gia cầm hàng ngày
Bảo vệ sức khỏe con người:
- Sử dụng đồ bảo hộ khi tiếp xúc với gia cầm
- Tránh tiếp xúc trực tiếp với gia cầm chết hoặc bệnh
- Nấu chín kỹ thịt gia cầm trước khi ăn
5. Tụ Huyết Trùng (Pasteurellosis) – Cấp Độ Nguy Hiểm: CAO
Tụ huyết trùng là bệnh nhiễm trùng cấp tính thường xảy ra khi thời tiết thay đổi đột ngột hoặc động vật bị stress.
Triệu chứng lâm sàng:
- Khó thở, thở nhanh
- Sốt cao kéo dài
- Tiết dịch mũi, miệng
- Có thể chết đột ngột
Yếu tố nguy cơ:
- Thời tiết thay đổi đột ngột
- Mật độ chăn nuôi quá cao
- Điều kiện vệ sinh kém
- Stress do vận chuyển
Biện pháp phòng ngừa:
- Tiêm vaccine phòng bệnh
- Đảm bảo thông gió tốt cho chuồng trại
- Tránh tình trạng quá đông động vật
- Tăng cường dinh dưỡng cho động vật
6. Bệnh Than (Anthrax) – Cấp Độ Nguy Hiểm: CAO
Bệnh than là bệnh truyền nhiễm cấp tính có thể lây từ động vật sang người, được chính phủ xếp vào danh sách bệnh ưu tiên cần kiểm soát.
Đặc điểm nguy hiểm:
- Vi khuẩn tạo bào tử sống sót lâu trong đất
- Có thể lây sang người qua đường da hoặc hô hấp
- Tiến triển nhanh, tỷ lệ chết cao nếu không điều trị kịp thời
Biện pháp phòng chống:
- Tiêm vaccine phòng bệnh hàng năm
- Xử lý xác động vật chết đúng quy trình
- Khử trùng khu vực có động vật chết
- Báo cáo ngay cho cơ quan thú y khi nghi ngờ
Quy trình xử lý xác động vật:
- Không mổ khám xác động vật nghi nhiễm than
- Chôn sâu và rắc vôi bột
- Khử trùng dụng cụ và khu vực xung quanh
- Người xử lý phải đeo đồ bảo hộ đầy đủ
7. Liên Cầu Lợn (Streptococcus suis) – Cấp Độ Nguy Hiểm: TRUNG BÌNH
Liên cầu lợn là bệnh có thể lây từ lợn sang người, gây viêm màng não và các biến chứng nghiêm trọng khác.
Nhóm nguy cơ cao:
- Người làm việc tại lò mổ
- Thú y viên và nhân viên chăn nuôi
- Người xử lý thịt lợn
Triệu chứng ở lợn:
- Viêm màng não, co giật
- Viêm khớp, khập khiễng
- Viêm phổi, khó thở
- Nhiệt độ cơ thể tăng cao
Biện pháp bảo vệ:
- Sử dụng găng tay khi xử lý lợn
- Vệ sinh tay kỹ lưỡng sau khi tiếp xúc
- Xử lý vết thương ngay khi bị lợn cắn hoặc cào
- Đến cơ sở y tế khi có triệu chứng bất thường
8. Xoắn Khuẩn Vàng Da (Leptospirosis) – Cấp Độ Nguy Hiểm: TRUNG BÌNH
Xoắn khuẩn vàng da là bệnh truyền nhiễm qua nước bị ô nhiễm, thường bùng phát trong mùa mưa lũ.
Đường lây truyền:
- Tiếp xúc với nước bị ô nhiễm phân động vật
- Qua vết thương hở trên da
- Uống nước không đảm bảo vệ sinh
Triệu chứng ở động vật:
- Sốt, chán ăn
- Vàng da, vàng niêm mạc
- Sưng thận, rối loạn tiểu tiện
- Sẩy thai ở động vật có thai
Biện pháp phòng ngừa:
- Đảm bảo nguồn nước sạch cho động vật
- Vệ sinh môi trường, tránh ứ đọng nước
- Kiểm soát chuột bọ xung quanh trang trại
- Tiêm vaccine phòng bệnh khi cần thiết
9. Bệnh Newcastle – Cấp Độ Nguy Hiểm: TRUNG BÌNH
Bệnh Newcastle là bệnh virus ảnh hưởng chủ yếu đến gia cầm, có thể gây tỷ lệ chết cao trong đàn chưa được tiêm vaccine.
Triệu chứng đặc trưng:
- Khó thở, há mỏa thở
- Tiêu chảy màu xanh
- Rối loạn thần kinh, cong cổ
- Giảm đẻ trứng
Chương trình vaccine:
- Tiêm vaccine định kỳ theo lịch
- Sử dụng vaccine phù hợp với chủng virus đang lưu hành
- Đảm bảo bảo quản vaccine đúng nhiệt độ
- Theo dõi hiệu quả vaccine sau tiêm
Biện pháp hỗ trợ:
- Cách ly gia cầm bệnh
- Tăng cường vitamin và khoáng chất
- Đảm bảo môi trường khô ráo, thoáng mát
- Khử trùng chuồng trại thường xuyên
10. Ký Sinh Trùng Đường Máu – Cấp Độ Nguy Hiểm: TRUNG BÌNH
Các bệnh ký sinh trùng đường máu gây ảnh hưởng mãn tính đến sức khỏe và năng suất của gia súc.
Loại ký sinh trùng phổ biến:
- Babesia (ký sinh trùng hồng cầu)
- Theileria (gây sốt đông bờ)
- Anaplasma (ký sinh trùng bạch cầu)
Triệu chứng chung:
- Sốt không đều
- Thiếu máu, niêm mạc tái
- Giảm cân, tăng trọng chậm
- Giảm sản lượng sữa
Biện pháp kiểm soát:
- Diệt ve, ruồi trung gian truyền bệnh
- Sử dụng thuốc chống ký sinh trùng theo chỉ định
- Luân chuyển đồng cỏ định kỳ
- Tăng cường dinh dưỡng cho động vật
Biện Pháp Phòng Ngừa Tổng Thể Và Công Nghệ Mới
Kế Hoạch Kiểm Soát Quốc Gia
Việt Nam đã xây dựng các chương trình kiểm soát dịch bệnh toàn diện với sự tham gia của nhiều cấp chính quyền và người chăn nuôi:
Hệ thống giám sát tăng cường: Ứng dụng công nghệ thông tin trong việc theo dõi và báo cáo dịch bệnh, giúp phát hiện sớm và ứng phó kịp thời.
Chương trình vaccine: Triển khai đồng bộ các chương trình tiêm phòng với vaccine chất lượng cao, phù hợp với tình hình dịch bệnh thực tế.
Công Nghệ Sinh Học An Toàn
Hệ thống giao dịch số hóa: Giảm thiểu tiếp xúc trực tiếp trong việc mua bán gia súc, hạn chế nguy cơ lây lan dịch bệnh.
Kiểm tra bằng camera: Sử dụng công nghệ hình ảnh để theo dõi sức khỏe gia súc từ xa, phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường.
Hệ thống truy xuất nguồn gốc: Ứng dụng blockchain để theo dõi quá trình chăn nuôi, giúp kiểm soát chất lượng và ngăn chặn dịch bệnh.
Mô Hình Hợp Tác Hiệu Quả
Các mô hình hợp tác trong ngành chăn nuôi đã cho thấy hiệu quả cao trong việc phòng chống dịch bệnh thông qua:
- Đầu tư chung cho thiết bị an toàn sinh học
- Chia sẻ kiến thức và kinh nghiệm
- Hỗ trợ lẫn nhau trong việc áp dụng công nghệ mới
- Tăng cường khả năng đàm phán với nhà cung cấp
Quy Định Pháp Luật Mới Và Chế Độ Hỗ Trợ
Khung Pháp Lý Hiện Hành
Các quy định pháp luật hiện tại nhấn mạnh:
- Tăng cường kiểm tra an toàn thực phẩm
- Quy trình kiểm dịch được cải thiện
- Biện pháp giảm thiểu rủi ro dịch bệnh
- Cải thiện quy trình cách ly kiểm dịch
Chính Sách Hỗ Trợ
Nguyên tắc hỗ trợ:
- Áp dụng cho các trường hợp tiêu hủy bắt buộc
- Mức hỗ trợ dựa trên quy định hiện hành
- Quy trình đơn giản, minh bạch
- Ưu tiên hỗ trợ nông dân nhỏ
Thách thức trong thực hiện:
- Hạn chế về nguồn ngân sách
- Độ trễ trong việc giải ngân
- Khó khăn trong việc định giá chính xác
- Cần cải thiện quy trình thủ tục
Tăng Cường Hợp Tác Và Chia Sẻ Kinh Nghiệm
Việc phòng chống hiệu quả các bệnh truyền nhiễm trong chăn nuôi đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa người chăn nuôi, cơ quan quản lý, các nhà khoa học và doanh nghiệp cung cấp giải pháp công nghệ. Trong bối cảnh các loại virus và vi khuẩn không ngừng tiến hóa, việc cập nhật kiến thức, học hỏi kinh nghiệm quốc tế và tiếp cận các công nghệ phòng chống tiên tiến trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.
VIETSTOCK 2025 – Triển Lãm Quốc Tế Chuyên Ngành Chăn Nuôi, Thức Ăn Chăn Nuôi & Chế Biến Thịt sẽ là nền tảng lý tưởng để cộng đồng chăn nuôi Việt Nam tìm hiểu những giải pháp tiên tiến nhất trong phòng chống các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm.
Với dự kiến quy mô 13.000 m², hơn 300 đơn vị trưng bày và 13.000 khách tham quan từ 40 quốc gia, VIETSTOCK 2025 mang đến cơ hội đặc biệt để:
- Tìm hiểu vaccine và các giải pháp phòng chống dịch bệnh chăn nuôi
- Tham dự hội nghị và hội thảo kỹ thuật do các chuyên gia đầu ngành chủ trì
- Cập nhật thông tin về chính sách hỗ trợ mới nhất từ chính phủ và quy định quản lý dịch bệnh
- Học hỏi kinh nghiệm từ các mô hình trang trại thành công trong việc phòng chống dịch bệnh
- Tham gia Chương trình Kết nối Kinh doanh (Match & Meet) giúp doanh nghiệp và chuyên gia trong ngành gặp gỡ nhanh chóng, riêng tư và hiệu quả
Thời gian: 08 – 10 Tháng 10, 2025 (thứ Tư – thứ Sáu)
- Thứ Tư ngày 08 tháng 10, 09:00 – 17:00
- Thứ Năm ngày 09 tháng 10, 09:00 – 17:00
- Thứ Sáu ngày 10 tháng 10, 09:00 – 16:00
Địa điểm: Trung tâm Hội chợ và Triển Lãm Sài Gòn (SECC), 799 Nguyễn Văn Linh, TP. HCM
Đăng ký ngay để không bỏ lỡ cơ hội nâng cao năng lực phòng chống các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm và xây dựng hệ thống chăn nuôi an toàn, bền vững:
Để biết thêm thông tin chi tiết, vui lòng liên hệ Ban tổ chức:
