Phúc lợi động vật trong chăn nuôi: Xu hướng và áp dụng tại Việt Nam 2025
10/09/2025
Phúc lợi động vật trong chăn nuôi đang trở thành yếu tố quyết định khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam trên thị trường quốc tế. Với áp lực ngày càng tăng từ các tiêu chuẩn nhập khẩu của EU và các thị trường phát triển, việc hiểu rõ và áp dụng đúng các nguyên tắc phúc lợi động vật không còn là lựa chọn mà đã trở thành điều kiện tiên quyết để phát triển bền vững.
1 thý y đang kiểm tra sức khỏe cho gà
Tổng quan về phúc lợi động vật trong chăn nuôi
Định nghĩa phúc lợi động vật theo tiêu chuẩn quốc tế
Phúc lợi động vật được hiểu là trạng thái thể chất và tinh thần của động vật khi chúng sống trong môi trường phù hợp và không bị đau khổ. Theo Tổ chức Thú y Thế giới (OIE), phúc lợi động vật mô tả tình trạng sức khỏe thể chất, tâm lý và khả năng thích nghi của động vật với môi trường sống.
Khái niệm này khác biệt hoàn toàn với “quyền động vật” – một khái niệm triết học cho rằng động vật có quyền cơ bản như con người. Phúc lợi động vật tập trung vào việc đảm bảo điều kiện sống tốt nhất có thể cho động vật trong quá trình sản xuất.
5 tiêu chí cơ bản của phúc lợi động vật
Năm tiêu chí phúc lợi động vật được phát triển bởi Hội đồng Phúc lợi Động vật Nông nghiệp Anh (FAWC) và được áp dụng rộng rãi trên toàn thế giới:
Tự do khỏi đói khát
Cung cấp đầy đủ thức ăn và nước sạch
Đảm bảo chế độ dinh dưỡng phù hợp với từng giai đoạn phát triển
Thiết kế hệ thống cho ăn, uống khoa học
Tự do khỏi khó chịu
Môi trường sống phù hợp với đặc điểm sinh lý của từng loài
Kiểm soát nhiệt độ, độ ẩm, thông gió
Cung cấp khu vực nghỉ ngơi thoải mái
Tự do khỏi đau đớn và bệnh tật
Chương trình phòng bệnh hiệu quả
Chăm sóc y tế khi cần thiết
Giảm thiểu các can thiệp gây đau không cần thiết
Tự do thể hiện hành vi tự nhiên
Cung cấp không gian và điều kiện cho hành vi tự nhiên
Thiết kế chuồng trại phù hợp với đặc điểm hành vi của từng loài
Cho phép tương tác xã hội bình thường
Tự do khỏi sợ hãi và căng thẳng
Tránh các yếu tố gây stress
Huấn luyện nhân viên xử lý động vật nhẹ nhàng
Thiết kế quy trình giảm thiểu căng thẳng
Khung pháp lý và tiêu chuẩn phúc lợi động vật tại Việt Nam
Các thú y đang khảo sát hiện trạng chuồng trại và sức khỏe heo
4 bước xây dựng kế hoạch phúc lợi động vật
Bước 1: Đánh giá hiện trạng
Khảo sát điều kiện chuồng trại hiện tại
Đánh giá hành vi và sức khỏe động vật
Xác định các điểm cần cải thiện
Bước 2: Thiết kế kế hoạch cải thiện
Xây dựng timeline thực hiện
Phân bổ ngân sách đầu tư
Xác định thứ tự ưu tiên
Bước 3: Triển khai và giám sát
Thực hiện các cải tiến về cơ sở vật chất
Đào tạo nhân viên
Thiết lập hệ thống giám sát
Bước 4: Đánh giá và cải tiến liên tục
Theo dõi các chỉ số phúc lợi động vật
Điều chỉnh quy trình khi cần thiết
Cập nhật kiến thức và kỹ thuật mới
So sánh tiêu chuẩn Việt Nam với quốc tế
Tiêu chí
TCVN 12448:2018
OIE Standards
Humane Certified
Phạm vi áp dụng
Toàn diện
Tập trung vận chuyển, giết mổ
Chăn nuôi thương phẩm
Tính bắt buộc
Khuyến khích
Tùy quốc gia
Chứng nhận tự nguyện
Kiểm tra độc lập
Chưa quy định
Có
Có (hàng năm)
Chi phí chứng nhận
Miễn phí
Tùy quốc gia
Theo quy mô trang trại
Thị trường chấp nhận
Việt Nam, ASEAN
Toàn cầu
Mỹ, EU, Úc
Yêu cầu xuất khẩu EU và ASEAN về phúc lợi động vật
EU đang tăng cường các yêu cầu về phúc lợi động vật cho sản phẩm nhập khẩu, tạo áp lực lớn cho các doanh nghiệp Việt Nam muốn xuất khẩu sang thị trường này. Các doanh nghiệp cần chuẩn bị sẵn sàng cho những thay đổi này.
Xu hướng phúc lợi động vật trong chăn nuôi 2025
Xu hướng công nghệ hỗ trợ phúc lợi động vật
Ứng dụng IoT trong giám sát hành vi và sức khỏe vật nuôi
Các sensor IoT hiện đại có thể theo dõi liên tục:
Nhiệt độ cơ thể và hoạt động di chuyển
Mức độ tiêu thụ thức ăn và nước
Chất lượng không khí trong chuồng trại
Hành vi bất thường báo hiệu stress hoặc bệnh tật
AI phân tích chỉ số stress và phúc lợi
Trí tuệ nhân tạo có thể:
Phân tích hình ảnh để phát hiện dấu hiệu bệnh tật sớm
Dự đoán thời điểm cần can thiệp y tế
Tối ưu hóa môi trường sống dựa trên dữ liệu real-time
Đánh giá mức độ stress qua phân tích âm thanh
Hệ thống cảnh báo tự động về điều kiện môi trường
Các hệ thống thông minh có thể:
Điều chỉnh tự động nhiệt độ, độ ẩm, thông gió
Cảnh báo sớm về sự cố thiết bị
Tối ưu hóa lịch cho ăn và chăm sóc
Ghi lại đầy đủ dữ liệu để truy xuất nguồn gốc
Mô hình chăn nuôi nhân đạo đang phát triển
Chăn nuôi không nhốt lồng (Cage-free)
Mô hình này cho phép gia cầm di chuyển tự do trong không gian chuồng mở hoặc chuồng có thiết kế không lồng hóa, thể hiện các hành vi tự nhiên như vỗ cánh, gãi đất, đậu cao. Tuy chi phí đầu tư cao hơn so với chăn nuôi lồng truyền thống, sản phẩm trứng cage-free có thể tiếp cận thị trường cao cấp.
Chăn nuôi nhóm và chăn nuôi mở
Xu hướng chăn nuôi heo nái theo nhóm thay vì chuồng đơn đang được nhiều trang trại quan tâm. Mô hình này giúp:
Giảm stress cho heo nái
Cải thiện sức khỏe sinh sản
Tăng tỷ lệ sống của heo con
Giảm chi phí thuốc kháng sinh
Giảm thiểu sử dụng kháng sinh
Các biện pháp thay thế kháng sinh bao gồm:
Sử dụng probiotics và prebiotics
Áp dụng các chế phẩm thảo dược
Cải thiện điều kiện vệ sinh môi trường
Tăng cường miễn dịch tự nhiên
Hướng dẫn áp dụng phúc lợi động vật cho doanh nghiệp
Quy trình triển khai từng bước
Đánh giá hiện trạng và lập kế hoạch
Nhân viện đang khảo sát hiện trạng chuồng trại
Tuần 1-2: Khảo sát toàn diện
Đo đạc kích thước chuồng trại hiện tại
Đánh giá hệ thống thông gió, chiếu sáng
Quan sát hành vi động vật trong một tuần
Ghi nhận tỷ lệ mắc bệnh, tỷ lệ chết
Tuần 3-4: Xây dựng kế hoạch
So sánh với tiêu chuẩn TCVN 12448:2018
Ưu tiên các cải tiến cấp bách
Lập dự toán chi phí đầu tư
Thiết kế timeline thực hiện (thường 6-12 tháng)
Thiết kế cải tạo chuồng trại
Cải tiến cơ bản (Tháng 1-3):
Tăng diện tích sống theo tiêu chuẩn
Lắp đặt hệ thống thông gió tự động
Cải thiện hệ thống cấp nước
Thiết kế khu vực nghỉ ngơi riêng biệt
Cải tiến nâng cao (Tháng 4-6):
Lắp đặt hệ thống giám sát IoT
Tạo môi trường phong phú (perches, nesting boxes)
Cải thiện ánh sáng tự nhiên
Thiết kế khu vực vận động
Đào tạo nhân viên và giám sát
Chương trình đào tạo cơ bản bao gồm:
Kiến thức cơ bản về phúc lợi động vật
Kỹ thuật xử lý động vật nhẹ nhàng
Nhận biết dấu hiệu bệnh tật và stress
Vận hành thiết bị giám sát
Ghi chép và báo cáo
Phân tích chi phí – lợi ích
Chi phí đầu tư ban đầu
Việc áp dụng tiêu chuẩn phúc lợi động vật đòi hỏi đầu tư về:
Cải tạo chuồng trại theo tiêu chuẩn
Hệ thống giám sát và kiểm soát môi trường
Đào tạo nhân viên chuyên môn
Chi phí vận hành và bảo trì tăng thêm
Lợi ích kinh tế dài hạn
Tiết kiệm chi phí:
Giảm chi phí thuốc điều trị
Tăng tỷ lệ sống của vật nuôi
Giảm tỷ lệ hư hỏng sản phẩm
Tăng doanh thu:
Sản phẩm chứng nhận có giá trị cao hơn
Mở rộng thị trường xuất khẩu
Cải thiện uy tín thương hiệu
Tăng giá trị sản phẩm và thị trường xuất khẩu
Sản phẩm từ trang trại áp dụng tiêu chuẩn phúc lợi động vật có thể:
Xuất khẩu sang các thị trường có yêu cầu cao
Tiếp cận thị trường premium trong nước
Đăng ký các chứng nhận quốc tế
Hợp tác với các chuỗi bán lẻ cao cấp
Dự báo và lộ trình phát triển 2025-2030
Chính sách hỗ trợ của Chính phủ
Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang nghiên cứu:
Chương trình hỗ trợ vốn ưu đãi cho các dự án chăn nuôi bền vững
Chính sách ưu đãi thuế cho thiết bị công nghệ cao
Đào tạo cán bộ kỹ thuật các tỉnh về phúc lợi động vật
Xây dựng hệ thống chứng nhận quốc gia
Xu hướng thị trường và nhu cầu tiêu dùng
Người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến nguồn gốc và cách thức sản xuất thực phẩm. Xu hướng này đặc biệt mạnh ở các thành phố lớn và tầng lớp trung lưu, tạo động lực cho các doanh nghiệp đầu tư vào chăn nuôi nhân đạo.
Roadmap áp dụng tiêu chuẩn phúc lợi động vật
Giai đoạn 2025-2026:
Tăng cường tuyên truyền và đào tạo về phúc lợi động vật
Phát triển các mô hình thí điểm
Hoàn thiện khung pháp lý
Giai đoạn 2027-2028:
Mở rộng áp dụng cho các trang trại xuất khẩu
Phát triển chương trình chứng nhận
Tăng cường giám sát và kiểm tra
Giai đoạn 2029-2030:
Hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn phúc lợi động vật
Đưa Việt Nam thành trung tâm chăn nuôi bền vững khu vực
Nâng cao giá trị xuất khẩu sản phẩm chăn nuôi
Câu hỏi thường gặp
Phúc lợi động vật khác quyền động vật như thế nào?
Phúc lợi động vật tập trung vào việc đảm bảo điều kiện sống tốt nhất cho động vật trong quá trình sản xuất, trong khi quyền động vật là khái niệm triết học cho rằng động vật có quyền cơ bản không bị con người sử dụng. Phúc lợi động vật mang tính thực tiễn và có thể áp dụng ngay trong sản xuất.
TCVN 12448:2018 có bắt buộc áp dụng không?
Hiện tại TCVN 12448:2018 mang tính khuyến khích, tuy nhiên ngày càng nhiều thị trường yêu cầu chứng nhận phúc lợi động vật. Các doanh nghiệp nên chủ động áp dụng để chuẩn bị cho các yêu cầu tương lai.
Chi phí áp dụng tiêu chuẩn phúc lợi động vật là bao nhiêu?
Chi phí đầu tư ban đầu thường cao hơn so với mô hình truyền thống, tuy nhiên sẽ được bù đắp trong thời gian ngắn nhờ tiết kiệm chi phí điều trị, tăng năng suất và giá trị sản phẩm.
Làm thế nào để đạt chứng nhận Humane Certified?
Doanh nghiệp cần liên hệ với Humane Farm Animal Care (HFAC), trải qua quá trình kiểm tra độc lập hàng năm, đáp ứng các tiêu chí nghiêm ngặt về môi trường sống, chăm sóc y tế, và xử lý động vật.
Kết nối với cộng đồng chuyên gia để nâng cao kiến thức ứng dụng
Việc áp dụng thành công các tiêu chuẩn phúc lợi động vật không chỉ đòi hỏi hiểu biết lý thuyết mà còn cần học hỏi từ kinh nghiệm thực tiễn của các chuyên gia và doanh nghiệp tiên phong. Trong bối cảnh ngành chăn nuôi Việt Nam đang chuyển mình mạnh mẽ, việc cập nhật kiến thức và kết nối với cộng đồng chuyên môn trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.
VIETSTOCK 2025 – Triển Lãm Quốc Tế Chuyên Ngành Chăn Nuôi, Thức Ăn Chăn Nuôi & Chế Biến Thịt Tại Việt Nam sẽ là nơi quy tụ các chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực phúc lợi động vật và chăn nuôi bền vững. Với dự kiến quy mô 13.000 m², hơn 300 đơn vị trưng bày và 13.000 khách tham quan từ 40 quốc gia, sự kiện này mang đến cơ hội lý tưởng để:
Tham dự Diễn đàn Kháng thuốc Kháng sinh – nơi thảo luận chuyên sâu về các phương pháp triển khai phúc lợi động vật trong thực tiễn
Tư vấn trực tiếp với các chuyên gia về quy trình chứng nhận và các tiêu chuẩn xuất khẩu
Khám phá khu Trưng bày Công nghệ, Sản phẩm & Giải pháp với hơn 300 doanh nghiệp giới thiệu thiết bị, phần mềm và nguyên liệu tiên tiến
Thời gian: 08 – 10 Tháng 10, 2025 (thứ Tư – thứ Sáu)
Thứ Tư ngày 08 tháng 10, 09:00 – 17:00
Thứ Năm ngày 09 tháng 10, 09:00 – 17:00
Thứ Sáu ngày 10 tháng 10, 09:00 – 16:00
Địa điểm: Trung tâm Hội chợ và Triển Lãm Sài Gòn (SECC), 799 Nguyễn Văn Linh, TP. HCM, Việt Nam
Đăng ký ngay hôm nay để tiếp cận những kiến thức và giải pháp tiên tiến nhất cho việc áp dụng phúc lợi động vật trong doanh nghiệp của bạn:
